ผู้นำชุมชน คนขับเคลื่อนความสำเร็จของการดำเนินงานในพื้นที่

ระบุผลการดำเนินงานการดำเนินโครงการ “หมู่บ้านปศุสัตว์อินทรีย์”  ซึ่งอยู่ภายใต้โครงการ แม่ข่ายหมู่บ้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี  ประจำปีงบประมาณ ปี พ.ศ. 2558  นับเป็นปีที่ 2 ของโครงการ   ในการดำเนินงานปีนี้มีความล่าช้าเช่นกัน  อันเป็นผลสืบเนื่องจากการดำเนินงานโครงการในปีแรก ปี พ.ศ. 2557 มีความล่าช้า  ทำให้ต้องขอขยายเวลาการดำเนินโครงการในปีแรก  ไปจนถึงวันที่ 31 มีนาคม 2558  จึงส่งผลต่อการดำเนินงานของโครงการในปีงบประมาณ ปี พ.ศ. 2558  ล่าช้า  โดยในไตรมาสที่ 1 และ 2 ของปีงบประมาณ 2558 ยังเป็นการดำเนินกิจกรรมของปีงบประมาณปี พ.ศ. 2557 (ดังตารางแผนการดำเนินงานที่แนบมา) กว่าจะได้ดำเนินงานของปีงบประมาณ 2558  ก็เริ่มในไตรมาสที่ 3   พอเริ่มดำเนินงานได้เพียง 1 กิจกรรรม คือ การฝึกอบรมการทำอาหารสัตว์อินทรีย์  ทีมงานที่รับผิดชอบโครงการ  ต้องมาช่วยเตรียมงานวันเกษตรแห่งชาติประจำปี พ.ศ. 2558  ซึ่งมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลอีสาน  วิทยาเขตสุรินทร์ ได้รับเกียรติจากกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ให้เป็นเจ้าภาพในการจัดงานครั้งนี้  ซึ่งได้จัดงานในช่วงวันที่ 3 – 12 กรกฎาคม 2558  แต่การเตรียมงานต้องเตรียมงานตั้งแต่เดือนเมษายน  และผู้รับผิดชอบหลักของโครงการหมู่บ้านปศุสัตว์อินทรีย์  ได้รับมอบหมายจากมหาวิทยาลัยให้เป็นประธานการจัดนิทรรศการ “ฐานปราชญ์ชาวบ้าน”  ซึ่งเป็นการจัดนิทรรศการแบบมีชีวิต  จัดรูปแบบเสมืนจริงภายใต้กรอบแนวคิด “เกษตรกรรมยั่งยืน”  ซึ่งต้องใช้เวลาเตรียมงานประมาณ 3 เดือน   จึงทำให้การดำเนินโครงการหมู่บ้านปศุสัตว์อินทรีย์ต้องชะงักไปประมาณ 2 เดือน  จนเสร็จงานวันเกษตรแห่งชาติ จึงได้เริ่มต้นดำเนินงานต่อ  จากปัจจัยดังกล่าวทั้ง 2  ปัจจัย  จึงส่งผลให้การดำเนินโครงการปีงบประมาณ 2558 มีความล่าช้าไปพอสมควร    

          สำหรับกิจกรรมที่ได้ดำเนินการไปแล้วในปีนี้  มีอยู่ 3 กิจกรรม คือ

                   1. ฝึกอบรมการทำอาหารสัตว์อินทรีย์ 

                   2. ฝึกอบรมการทำมาตรฐานเกษตรอินทรีย์แบบมีส่วนร่วม (Participatory Guarantee System, PGS)

                   3. ฝึกอบรมการเพาะเลี้ยงปลา และการเลี้ยงปลาอินทรีย์

กิจกรรมฝึกอบรมการทำอาหารสัตว์อินทรีย์

          มีการจัดอบรมการทำอาหารสัตว์อินทรีย์   ซึ่งเป็นกิจกรรมที่ต่อยอดจากปีที่ 1 ที่มีการส่งเสริมการเลี้ยงแม่พันธุ์ให้กับหมู่บ้านลูกข่ายทั้ง 3 หมู่บ้าน  ในช่วงระหว่างวันที่ 1 – 15 เมษายน 2558 โดยไปอบรมที่หมู่บ้านลูกข่ายแต่ละหมู่บ้านทั้ง 3 หมู่บ้าน   ในการฝึกอบรมการ  มีการฝึกอบรมการทำสูตรอาหารหมู ทั้ง 2 รูปแบบ คือ  ผสมสูตรอาหารทั่วไป  กับการทำสูตรอาหารอินทรีย์   ทั้งนี้เพื่อให้สมาชิกซึ่งยังเป็นกลุ่มใหม่ จำเป็นต้องค่อย ๆ ปรับเปลี่ยนไปสู่การเลี้ยงปศุสัตว์อินทรีย์  ในช่วงแรกอาจจำเป็นต้องผสมสูตรอาหารทั่วไปก่อน  หลังจากมีการเตรียมแหล่งวัตถุดิบที่เป็นอินทรีย์แล้ว  จึงค่อนปรับเปลี่ยนเป็นสูตรอาหารอินทรีย์  และให้แต่ละกลุ่มมีการจัดตั้งกองทุนอาหารสัตว์  เพื่อให้การทำสูตรอาหารได้มาตรฐานเหมือนกัน  ซึ่งจะมีผลต่อคุณภาพของหมูหลุมที่เลี้ยง

ฝึกอบรมการทำมาตรฐานเกษตรอินทรีย์แบบมีส่วนร่วม (Participatory Guarantee System, PGS)

          หลักการสำคัญในการทำเกษตรอินทรีย์ คือ ต้องมีการรับรองมาตรฐานของผลิตภัณฑ์เกษตรอินทรีย์  และพิจารณาเห็นว่าระบบมาตรฐานเกษตรอินทรีย์แบบมีส่วนร่วม (Participatory Guarantee System, PGS)  เป็นระบบการตรวจรับรองมาตรฐานเกษตรอินทรีย์ที่มีความเหมาะสมกับเกษตรกรรายย่อย  เพราะเป็นระบบที่มีการรับรองผลผลิตทั้งแปลงการผลิต  ไม่ใช่รับรองเป็นแต่ละชนิดของพืชเหมือนการรับรองในระบบทั่วไป   ที่สำคัญเป็นระบบการรับรองที่เปิดโอกาสที่ให้ทุกภาคส่วนเข้ามามีส่วนร่วมเป็นคณะกรรมการตรวจรับรอง  ไม่มีค่าใช้จ่ายในการตรวจรับรอง  โดยมีมูลนิธิเกษตรอินทรีย์ไทยเป็นหน่วยงานรับรอง   จึงได้ประสานงานกับมูลนิธิเกษตรอินทรีย์ไทยมาฝึกอบรมให้   ซึ่งได้รับการสนับสนุนงบประมาณการฝึกอบรมจากกรมพัฒนาที่ดิน  จึงถือว่าเป็นการบูรณาการทำงานร่วมกันระหว่างหน่วยงาน  มีการอบรม 3 วันในช่วงระหว่างวันที่ 26-28 มิถุนายน 2558 วันแรกเน้นภาคทฤษฎีให้เข้าใจระบบการตรวจรับรองแบบมีส่วนร่วม หรือที่นิยมเรียกกันว่า “ระบบ PGS”  วันที่ 2 และ 3 ได้ลงพื้นที่จริง  ไปเยี่ยมชมกลุ่มที่ผ่านการรับรองในระบบ PGS ก็คือ กลุ่มเกษตรกรบ้านทัพไทย ซึ่งเป็นหมู่บ้านที่เป็นหมู่บ้านแม่ข่ายปศุสัตว์อินทรีย์นั้นเอง  ผลจากการอบรมในปีนี้มีสมาชิกในกลุ่มหมู่บ้านปศุสัตว์อินทรีย์มีการขึ้นทะเบียนรับรองมาตรฐานเกษตรอินทรีย์แบบ  PGSจำนวน 25 ราย  

ฝึกอบรมการเพาะเลี้ยงปลา และการเลี้ยงปลาอินทรีย์

          กิจกรรมการเลี้ยงปลา  เป็นกิจกรรมใหม่ของโครงการหมู่บ้านปศุสัตว์อินทรีย์  โดยมองเห็นว่า การเลี้ยงปลาในระบบอินทรีย์ เป็นการหนุนเสริมอาชีพการเลี้ยงปศุสัตว์อินทรีย์  และปลาเป็นอาหารโปรตีนที่มีราคาถูกกว่าโปรตีนจากเนื้อสัตว์ชนิดอื่น   ที่สำคัญเป็นกิจกรรมที่สมาชิกเข้าร่วมโครงการต้องการให้มหาวิทยาลัยจัดการฝึกอบรม  เพราะปลาเป็นสิ่งที่คนในชุมชนภาคอีสานนิยมบริโภคปลามาเป็นระยะเวลานานมาแล้ว   ในการฝึกอบรมการเลี้ยงปลาอินทรีย์  ก็ยึดหลักการการดำเนินงานของหมู่บ้านวิทยาศาสตร์ คือ “การพึ่งพาตนเอง”   จึงฝึกอบรมให้เกษตรกรรู้จักตั้งแต่การเพาะขยายพันธุ์ปลาเอง ไปจนถึงการทำอาหารเลี้ยงปลาเอง    ในขั้นตอนแรกจึงได้อบรมหลักการเลี้ยงปลาทั่วไป และการเพาะขยายพันธุ์ปลา    โดยมีการอบรมในช่วงระหว่างวันที่ 29 – 30 สิงหาคม 2558  ในขณะนี้มีเกษตรกรในโครงการหมู่บ้านปศุสัตว์อินทรีย์ ทดลองเลี้ยงปลาดุกอินทรีย์ จำนวน 24 ราย  รายละ 200 ตัว  เพื่อให้เกิดความชำนาญ แล้วค่อยเพิ่มจำนวนปลาที่เลี้ยง  หรือเพิ่มจำนวนบ่อปลาที่เลี้ยง

สำหรับกิจกรรมที่ต้องดำเนินการในอนาคตตามแผนงานของโครงการ มีอยู่  3 กิจกรรม คือ

                   1. ศึกษาดูงานการบริหารจัดการน้ำของหมู่บ้านลิ้มทอง ต.หนองโบสถ์ อ.นารอง จ.บุรีรัมย์

                   2. ฝึกอบรมการบริหารจัดการน้ำของชุมชน 

                   3. ฝึกอบรมการบริหารจัดการสหกรณ์อย่างมีส่วนร่วม

          ซึ่งคาดว่าจะสามารถดำเนินการได้แล้วเสร็จภายในระยะเวลาที่ขอขยายเวลา คือ ดำเนินการแล้วเสร็จก่อนวันที่ 31 ธันวาคม 2558